Inoiz sorginei buruz zerbait entzun al duzue? Atso zimurtu eta gaiztoak zirela diogute. Deabruarekin paktuak egiten zituztela, naturaz gaindiko indarrak zituztela eta itxura aldatzeko gai zirela, beleak, katu beltzak edo sineskorrak erakartzeko emakume ederrak antzeratzeko gai zirela. Beste batzuek, ordez, belar-biltzaileak baino ez zirela esaten dute, sendatzeko natur sendagaiak erabiltzen zituztela, haurgintzan laguntzen zutela eta tradizioak zein belaunaldiz belaunaldi pasatutako jakintzak mantentzen zituztela.
Txerrena, merrena, Kin, kuan Portan zela, portan hil.
KONDAIRA
Behin batean, aspaldiko 1792a aldera, Kemen izeneko mandazain bat etxera zihoan lanak amaitu ondoren. Bidea laburtzeko asmotan, Trebiñoko mendiak zeharkatzea otu zitzaion. Aitzitik, galdu egin zen, eta, zoritxar handienarekin, gauak burua estali zion oraindik basoaren erdian zegoela. Hori dela eta, bere gauzak eramateko berekin zeraman astoa pago gazte batera lotu zuen. Halaber, bera, basurdeen eta beste animalia arraro batzuen erasoa saihesteko, pago handiago batera igo zen, erosotasuna bilatuz adar zabaletan. Toki egokiena ez bazen ere, babesean lo egin nahi zuen. Hain nekatuta zegoen, ez zela denbora asko igaro ametsetan murgildu arte.
Pare bat ordu beranduago, ahots batzuek esnarazi egin zuten. Belarria adi jarri eta egiaztatu zuen pertsona ugariko taldea zela, eta mandazaina harritu egin zen ordu desegokiak kontuan hartuta. Bere ingurura begira jarri zen, eta berehala topatu zuen aztoramendu handiz dantza eta barre egiten zuten adin guztietako emakumeen talde bat. Sorginak!, ondorioztatu zuen berehala, eta aldi berean beldurra bere erraietaraino sartu zitzaion.
Hortik pixka batera dantza egiteari utzi zioten, eta emakume gazteetako batek zera galdetu zuen:
-Zuetako norbaitek ba al daki zer gertatzen zaion Perlandari, Markesaren alabari?
Eta agureenak, gainerakoek Maripetralin deitzen zutena, zera erantzun zion:
-Erremedioa bila dezakete, baina ez dute inoiz topatuko-. Eta beretzat barre egin zuen jarraitu aurretik: -Igandean, mezetan, ostia zati bat erori zitzaion eta ehortze-tokiko lauzaren azpian dagoen zirrikitutik ihes egin. Han zegoen zapo batek jan egin nahi izan zuen, baina kontrako eztarritik joan zitzaion. Zapoari ostia zati hori kenduz, ermitaren atzean dagoen iturrian garbituz eta ondoren janez bakarrik lortu du Perlandak osatzea.
Eta dantzaldiek jarraitu egin zuten, urrunean oilar batek abestu zuen arte eta sorginak desagertu egin ziren. Mandazaina pagotik jaitsi zen, eta markesaren etxerako bidea hartu zuen azkar. Hari gertatutakoaren berri eman zion. Azkar batean abiatu ziren markesaren gizonak ermitara eta, hain zuzen ere, adierazitako lauzaren azpian topatu zuten zapoa. Kemenek emandako oharrak jarraitu zituzten, eta Perlandari jada garbi zegoen ostia eman ziotenean, hark berehala berreskuratu zuen osasuna. Ondorioz, mandazainak ordain eskuzabala jaso zuen, eta ez zuen inolako estutasunik jasan behar izan bere bizitza luze guztian.
Aritza Bergara Alustizak idatzitako testua