10. ibilbidea
Pedro Pablo Uriartek argitaratutako ibilbidea “19 mendi-ibilaldi zirkularrak Gorlizetik”
Ikus ibilbidearen mapa Wikiloc-en
IBILBIDEAREN FITXA
Denbora: 2 ordu eta 9 min
Distantzia: 9,5 Km
Metatutako desnibel positiboa: 433 m.
Zailtasuna: ertaina – Txikia
Ermuako kordala inguratzen duten hiru tontor txikietara igotzea da helburua, baina, egia esan, Astondo eta Armintza hondartzaren artean hedatzen den kordalak bost tontor ditu: lehena Astondo tontorra izango litzateke, 127 metrokoa; bigarrena Larragan, 149 metrokoa; hirugarrena Lehorarri; laugarrena Ermua Mendi izango litzateke, eta bosgarrena eta azkena Etzandarri.
Bigarren ibilbidean, bere aldaerarik gogorrenean lehenengo biak igotzen direla Itsasargiko errepidera sartu aurretik aipatu dugu, baina ibilbide honetan gainerako hirurak igoko ditugu: Lehorarrira igoko gara lehenik, Ermua mendirantz jarraituko dugu gero, eta azkenik Etzandarrira igoko gara.
Gorlizera bide zaharretik itzuliko gara, 1. eta 6. ibilbideetako herrira itzultzen diren bide beretik. Ez dakit, agian gertatzen zaidana zera da, Ermura igotzeko eta jaisteko joera handiegia dudala bide honetatik, hau da, neska-mutikook erabiltzen genuen bidea zen.
Aurreko ibilbideetan aipatutako lekuetan ibiliko garen arren, eta ondorengo ibilbideetan aipatuko ditugun arren, ibilbide honek bere nortasun propioa du, beste paisaia-xarma batzuen artean Billao uhartea bi aldeetatik ikusteko aukera ematen digulako, eta hori ez da oso ohikoa Ermuara igotzen den jende gehienarentzat.
Ibarreta Plazatik abiatu eta Itsasbide Kalera iritsiko gara. Han, Talaia Bidea eta Aldapabarrena zeharkatu eta Ondargane Bidera jaitsiko gara zuzenean, biribilguneraino.
Bertan, biribilgunean, kiroldegiko alanbre-hesiaren ezkerretara pinudi parke publikora sartzen da, zurezko mahaiek, erretegiek eta beheko aldean dagoen anbigu eder batek ereinda. Oinez goaz, galtzeko aukerarik gabe, belarrezko hareatza tapizatuan eta parkeko pinudi bakanetan barrena. Eskuinerantz jarraituko dugu, alde belartsu eta hareatsuetan gora, eta hasieran gutxi adierazten den eta lausoa den bide bat, amaieran bidezidor bihurtzen dena, eta alanbre-hesiaren irekidura baten bidez Urezarantzako errepidean amaitzen dena, ia goreneko aldean.
Aurreko espaloira pasa eta aldapa igo ondoren, metro batzuk geroago, gurditxo bat hartuko dugu, gure ezkerretik abiatu eta malda handian jarraitzeko (Txosnako Estrata). Hortik igo behar dugu. Aldapa gogorra da, baina laburra. Asfaltataren ondoren, ia aurrez aurre sartuko gara Urezanrantza auzotik datorren errepidera doan bide harritsu eta ibilbide gogaikarritik. Kilometro bat baino gehiago igaro ondoren, Fanoko errepidera iritsiko gara, baina oraingoz ez gara bertara iritsiko.
Hemendik aurrera, ibilbidearen zati bat aurreko ibilbidearekin partekatzen dugu, 9. ibilbidearekin (Urezarantzatik Ermuara igotzea), eta, aipatu dugun arren, ez dago batere gogorarazterik.
Errepidera iritsitakoan, gorantz jarraitu eta etxetxo zuri txiki baten aurretik igaroko gara, eta itxitura batekin, baina ez dakit zertarako balio duen. Aurrera jarraituko dugu beti errepidean gora. Asfaltatutako eremua baserri zuri-gorri bat gainditu ondoren amaitzen da, inguruan hesi bat duela, zementuzko errepide bihurtzeko. Hortik jarraitu, ezkerretara dagoen lehen desbideratzeraino, bide zabal bat, arteen azpian tunel batean bezala sartzen dena, handik gutxira bide belartsu batera joateko, ehunka metrotan beste bide zabalago batean hiltzen dena. Handik ezkerretara hartu eta ehunka bat metro egingo ditugu, Gorlizko badiara eta, atzealdean, Abrara eta Santurtzira begira.
Orain oso adi egon behar dugu; izan ere, gune oskarbitik pixka bat aurrerago bidezidor bat aurkitu behar dugu, gure eskuinetara zuhaixka batzuen artetik abiatzen dena eta oso ondo ikusten ez dena. Zuhaixka artean eta igoera argian, eskuinean irteten den bakarra da, eta, gainera, lurraldeak eta foru-etxaldea banatzen dituen hesira iritsi aurreko azken desbideraketa da.
Hartu eta aldapa gogorrean gora egingo dugu, belarrez erdi estalitako bidezidor batetik. Ia goian ikusiko dugu gure ezkerrean belarra zapalduago dagoela, zuhaixka batzuetara doan ilara batean bezala. Huts egin ote dugun zalantzan jartzen badugu ere, zalantzarik gabe egongo gara bide argiago bat aurkitzen dugunean, sastraken artean, apurka-apurka matxinada pare bat eginez, Lehorarriko gailur txikiraino (219 m), gaurko ibilbidearen lehen gailurreraino (40 min).
Gorlizko badiaren ikuspegiak ikusgarriak dira. Baina gauza bat esan behar dugu: sutsuki gomendatzen dugu hemendik igo nahi duen jendea praka luzeekin jantzita etortzea, bideko sasi eta sasi arantzatsuek seinale batzuk utziko baitizkigute hanketan. Betadine pixka batekin konpondu ezin den ezer, etxera iristen garenean.
Ikuspegiak bikainak dira: Gorlizko badia, Barrikako itsaslabarrak, Abrako estuariorako sarrera, merkataritza- edo petrolio-ontziren bat, praktikoaren zain, eta egun argietan ere ikusten da Laredoko puntaleraino. Argazki zorrotza eta aurrera jarraituko dugu tontorreko postontzi txikia alde batera utziz. Gutxi ikusten den harrizko horma zahar baten arrastoetatik igaro, eta, berehala, iratzez ia erabat estalita dagoen beste bidezidor batera sartuko gara. Udako denboraldiaren amaieran askoz hobeto ikusten da bidea, iratze zapaldu eta marroixkak direla eta, baina udaberrian eta uda hasieran bidea susmatzen ibili behar dugu, ikusi ere egin gabe.
Hamarnaka metro besterik ez dira, eta Itsasargitik Fanora doan bidera sartuko gara. Beste ibilbide batzuetan ere deskribatu izan dugu bide hori, baina, zehatza izan arren, labur-labur errepikatuko dugu.
Gure eskuinera jo eta minutu batzuk barru sare-hesira iritsiko gara. Hesi hori kendu egin behar dugu (eta bere lekuan jarri berriro), aldapa txikiko larre-eremu zabal batera iristeko. Eremu hori beste hesi batera iritsiko da, eta salto egin behar da.
Bidea, orain lur buztintsukoa, apur bat igotzen da duela gutxira arte salto egin behar zen hesi berri batera iritsi arte, baina orain alanbrada lurrean dago eta besterik gabe pasatzen da. Bidea Ermua mendiren tontorreraino doa artadiaren azpian hasieran eta gero gure eskuinaldean, gure ezkerraldean itsasorainoko amildegia denbora guztian edukiz.
Ermua mendiaren gailurrera iritsiko gara, 292 metroko garaierara (54 minutu), eta, bista paregabeak miretsi ondoren, aurrerantz jarraituko dugu zaintza-harrizko etxola zaharraren aurretik, jarraitu beharreko bidearekiko bidegurutzeraino jaisten hasteko. Minutu gutxi batzuk besterik ez dira, aipatutako bidegurutzean ezkerrerantz jotzeko. GR 123ren seinale bati ez diogu kasurik egiten. Gogoratu behar da, halaber, bidegurutze-puntutik metro batzuetara, eskuinera, Armintzara edo Fanora garamatzan seinale adierazgarria dagoela. Itzuleran bai, haren aurretik igaro beharko dugu Fanorantz abiatzeko.
Behin ezkerretara hartuta, ikusten da bidea, galerarik gabe, pixkanaka jaisten ari dela buztinezko lur-eremu batetik, urak landutako eta bi alboetan landaretza ugari duten ildoetatik arraildua.
Bidea amildegiaren ertzean irekitzen den gune bateraino iritsiko gara, eta bertatik ikuspegi zoragarriak izango ditugu. Bideari jarraitzeko, beherantz joko dugu, Armintzarantz, baina metro gutxi batzuk aurrerago, pinu batzuen eta landaretza ugariaren artean Etzandarri gailurreraino eramango gaituen eta ia ikusten ez den bidezidor bat abiatzen da. Ondo erraparatu behar diogu bidea identifikatzeko, baina, behin bide horretan gaudela, jarraitu behar diogu, landarediaren artean gora, gailurrera minutu gutxiren buruan iritsi arte. Noizbait, bidea amildegira hurbiltzen da. Leku horietan kontuz ibili behar da estropezu ez egiteko eta egun haizetsuak saihestu behar ditugu ere.
Minutu gutxi barru 209 metroko Etzandarri gailurrean gaude (ordubete eta 15 minutu), Atxakarri izenekoa Bizkaiko mendien katalogoan. Duela gutxi, izena eta altitudea dituen pegatina plastifikatua jarri dute postontzian, postontziak zuen txapa desagertu egin baitzen. Atentzioa ematen digu gailurreko zuhaitz baten adarretan plastikozko gutun-azaletan sartutako euskarazko olerki batzuk zintzilikatu dituen baten ekimen eder batek. Bikaina. Nahiago nuke, gailurretako postontziei ostikoak eman beharrean, jendeak poemak idatzi eta hurbilen dagoen zuhaitzean zintzilikatuko balitu edo bertan sartuko balitu.
Gorlizera bide beretik itzuliko gara lehen aipatutako bidegurutzeraino. Han kartelaren argibideari jarraitu eta Fanorantz abiatuko gara, beste ibilbide batzuetan aipatu dugun bide nahasi samar eta ibiltzeko deseroso samar batetik. Beti zuhaitzen azpitik eta gure ezkerretara dagoen alanbre-hesi baten ondotik goaz. Handik gutxira, Fano eta Orabille edo Fanobidea lotzen dituen errepidean gaude (ordubete eta 40 minutu). Aurrera jarraitu eta 200 bat metrotan porlanezko pista eta Fanobidea elkartzen diren bide zaharretik jarraituko dugu.
Beste ibilbide batzuetan esan dugu tarte hau deserosoa dela, igotzeko baino gehiago jaisteko ere bai, hautsita dagoelako, eta flytcharen harkaitz-plakak airean daudela, ibili eta, batzuetan, salto egin behar dugun lekuan. 10 minutu barru, Gorlizko Haurreskolara iritsiko gara, eta pixka bat geroago, Entrepinosen gaude. Errepide ondoko espaloitik jarraitu eta kiroldegi ingururaino jaitsi ondoren, goizeko bidea hartu Ibarreta plazaraino. Ermuako kordalaren hiru tontorren zirkulua itxi dugu, 9,5 km eta 433 metroko desnibel positiboa duena, bi ordu pasatxoan (2 ordu eta 9 minutu).
