3. ibilbidea
Pedro Pablo Uriartek argitaratutako ibilbidea “19 mendi-ibilaldi zirkularrak Gorlizetik”
Ikus ibilbidearen mapa Wikiloc-en
IBILBIDEAREN FITXA:
Denbora: 3 ordu eta 10 min.
Metatutako desnibel positiboa: 537 m
Distantzia: 15,5 km
Zailtasuna: distantziagatik eta metatutako desnibelagatik neurritsua
Ibilbide hau aurreko biak baino zorrotzagoa da. Izan ere, itsasargira iritsi aurretik bi kota txiki igoko ditugu, eta gero Ermuara igo. Horrek desnibel positibo handiagoa ematen du, eta, gainera, Armintzara jaitsiz ibilbidea luzatzen dugu eta Gorlizera, GR 280ren zati batetik itzulkiko gara. Horrek esan nahi du distantzia dezente handiagoa ibili behar dugula. Nolanahi ere, mendi ibilaldiak egitera ohituta dauden ibiltarientzat ez da gehiegizkoa, kontuan hartuta Gorlizera Armintzatik egindako itzulera oso lasaia dela, igoera zorrotzik gabe.
Ibarreta Plazatik 2. ibilbidean bezalaxe joango gara: Itsasbidetik hondartzara jaitsi eta pasealekutik Astondoraino iritsiko gara. Hemen, sorospen-postuaren parean eskuinerantz desbideratu beharrean, hondartzako pasealekutik aurrerantz jarraituko dugu, gure eskuinetara utziko ditugun harri bihurtutako aremune famatuak gaindituz. Harri bihurtutako aremune horiek eredugarri bakarrak dira euskal kostaldean, eta milaka urtetan haizeak eramandako hondartzako hareazko geruza gainjarriek osatu dituzte.
Berehala, gure eskuinaldean, harrizko eskailera landatar batzuk ikusiko ditugu. Eskailera horiek egurrezko baranda bat dute, igoera argian abiatzen direnak eta pinudian sartzen direnak (18 minutu). Lehen zati mailakatu horri landarediaren arteko zati nahiko lau bat jarraitzen zaio.
Ehunka metro pasata, beste eskailera zati txiki bat ikusiko dugu, gure eskuinetik irteten dena. Hemendik, gure atzean, Gorlizko badiaren ikuspegi ikusgarri bat ikusten da, sendategi airosoa buru duela.
Eskailerak igoera gogorrean igotzen dira begiratoki bateraino, eta bertatik bista aparta ikusten da, parean Barrikako itsaslabarrak eta Muriolako hondartza txikia dituelarik. Datu bitxi bezala, hondartza honetan eta bere inguruetan, Tronu Jokoaren hirugarren atalaren eszena batzuk filmatu ziren, filmaren planorik ospetsuenak, Gaztelugatxeko San Joan filmatuak diren arren, hori bai, erabat eraldatuak.
Bidezidorrak egurrezko bankuaren atzetik jarraitzen du, eta goranzko bidean dagoen landaredi trinkoaren artean sartzen da, harlauzazko tarte txiki batzuekin, mailarik aldapatsuenetan. Tarte erdian, gure ezkerretara dagoen bidezidor bat ikusiko dugu. Handik, metro batzuetan, behatoki zahar batera iritsiko gara. Behatoki horretan, bankuak txikituta daude, eta ia ez dira ikusten landaretza oparoak irensten dituenean.
Berehala Astondo izeneko bidearen lehen kotara iritsiko gara, gure ezkerretara, gorenera iritsi baino metro batzuk lehenago. Begiratoki arretatsu batean gaude, babesik gabe, eta “Isaureko begiratokia. Astondo mendia, 127 m.” Kontuan izan behar da, inskripzioak dioen bezala, 127 metroko erorialdi librea dagoela itsasoraino.
Bideak, orain laua den tartean, berehala egiten du behera harrizko harmaila nabariagoetatik behealderaino, eta han bertan jaiotzen den errekasto txiki baten gainetik salto egiten dugu, duela urte batzuk bertan behera utzi duten iturri bikain bat zegoen tokitik, eta gaur egun sastrakak erabat estaltzen du.
Gure ezkerretara, beherago, Azkorriagako gotorlekuaren hondakinak ikusiko ditugu (25 minutu). Bada “gotorlekua (200 metrora)” iragartzen duen kartel bat, gaur egun ia erabat suntsituta dagoena eta irtengune batean dagoena, oinez minutu batzuetara.
Azkorriagako gotorlekua, “Gaztelutxoa” edo “gaztelu hautsia” izenaz ezaguna, gotorleku bat zen, XVIII. mendearen amaieran Uztrikoetxeko puntan eraikitako kanoi gutxi batzuetako kosta-bateria batekin (1795ean datatutako dokumentuak daude), badia balizko piraten erasoetatik babesteko, batez ere ingelesen erasoetatik, noizbehinka euskal kostaldeko herri batzuetan itsas erasoak egiten zituztelako. Ikusten denez, ia 150 urteko aldearekin, eremu honetan defentsarako bi guda egitura eraiki ziren kostalde estrategiko hau ingelesen balizko erasoaldietatik babesteko. Bitxia.
Gotorlekuaren hondakin urrietara sar gaitezke, gure ezkerrera joanda, noizbait amildegitik nahiko gertu dagoen bide batetik. Behean, kala bat dago, “Kontrabandistena” deitua, eta, gaur egun, Gorliz edo Plentziatik hurbiltzen diren Trokako kayaken helmuga ohi den izen bereko kobazulo bat. Kala horretarako sarbiderik onena itsasoz izaten da beti, nahiz eta lurretik ere sar daitekeen ia ikusten ez den bidezidor bihurri batetik, sigi-sagan oso bertikal jaisten dena eta nahiko arriskutsua dena. Mendian eta lursail irregularretan eta lur azpikoetan esperientzia handirik izan ezean, beragatik ez ausartzea gomendatzen dugu, baita oinetako egokiak erabiltzea ere.
Hala ere, gotorlekuaren hondakinetara sartzeak ez du inolako arriskurik, baldin eta sarbide-zati laburreko zatiren batean txorakeriarik egiten ez bada. Bistak zoragarriak dira. Azpimarratu behar da gotorlekua baino lehentxeago, harrizko hormen aztarnak daudela, metro batzuetara, Bolborategia izan zitekeenaz.
Seinaleztatzeko kartelera itzuliko gara. Bideak bat-batean egiten du gora, eta Aldundiaren abeltzaintzako finka handiaren alanbre-hesia gure eskuinaldean uzten du. Igoera nahiko zorrotza da, agian ibilbide osoaren zatirik zorrotzena, eta mendatera minutu batzuk barru iritsiko gara. Puntamotz tontorrean gaude, eta Larragan deitzen dioten bidearen saihesbidearen bigarren kota da. 148 metroko altuera du, baina ez du postontzirik. Gure ezkerrean itsaslabarrak ia bertikalki itsasorantz erortzen dira.
Behin gora iritsitakoan, bide lauak arnasa hartzeko aukera ematen digu, eta, berehala, hesiaren ondoan eskuinera biratuz, berriro jaisten da Astondotik igotzen den itsasargiko errepideraino. Itsasargi zuria harro ikusten da mendi-mazelaren gaineko urrunean. Eskuarki, gure eskuinetara jaisten ari den tarte honetan, behi piriniarren edo lurrikaren ale bikainak izaten dira, eta ezkerrean pottokak. Mendatetik bost bat minutura errepidean gaude (45 minutu).
Hemen 2. ibilbidean, jende gehien biltzen duena, aipatutako ibilbideari heldu besterik ez dugu egin behar. Esan dugun bezala, itsasargiraino iritsi eta eskuinera hartuko dugu, eta, aldapa zorrotz samarrak igo ondoren, zati horren gorenera iritsiko gara. Handik, kostaldeko paisaia bikaina ikusiko dugu. Aurrera jarraitu eta minutu batzuk barru Fanoko larreetara iritsiko gara. Mendian gora egin eta sare-hesi bat igaro ondoren eta ondoren beste bat saltatu ondoren, Ermua mendiaren gailurrera sartuko gara, eta 10 minutu barru gailurrera iritsiko gara (ordubete eta 15 minutu).
Bide horri jarraituz, ikusten dugunez, ordu eta laurden barru Gorlizetik Ermuako gailurra zapaldu dezakegu. Baina abiapuntura itzuli behar da.
1. eta 2. ibilbideetan aipatutako jaitsiera-ibilbideetatik egin dezakegu; hala ere, nahiko ohikoa den aukera bat da (ibilbide zirkularra delako eta beheko mapan aipatutakoa delako) gure ibilaldia luzatzea eta Armintzara joatea, Lemoizko arrantza-auzora, Gorlizera itzultzeko 280 GR-tik. (Uribe Kostako Ibilbide Handia). Ez du galerarik. Ermuako gailurretik eta igo garen bide beretik, minutu gutxiren buruan, 1. ibilbidean Ermuako igoeran deskribatu dugun bidegurutze seinaleztatura iritsiko gara. Bidegurutze hau dagoen tokia, Sanjuanagiri deitua da.
Seinaleztatzeko kartelak adierazten digun Armintzarako norabideari jarraituz, hasieran, gure eskuinaldean alanbre-hesi bat eta eukaliptal bakan bat uzten dituen tarte lau batean sartuko gara. Berehala, bidea, pixkanaka, buztinezko lurretatik jaisten hasten da, zuhaitzik gabeko zati batean. Gure ezkerrean, ibarbide handi bat ikusten da, Etzandarri tontor xarmangarriak amaitzen duen itsasorantz bat-batean erortzen diren itsaslabarren goialderaino hedatzen dena. Zati hori deskribatuko dugu beste ibilbide batean.
Handik gutxira, eukaliptoen basoan sartuko gara berriro, eta ez gaitu utziko Armintzara galerarik gabe eramango gaituen pistara iritsi arte.
Bidearen zati batzuk lokaztuta daude, baita udan ere, eta alboetako urratsetatik salbatzen ditugu, lokatzetan ez sartzeko. Jaitsiera lasaia da, eukaliptoen lurrinak lagunduta bereziki ondo arnasten dena.
Zuhaitzen azpitik 20 bat minutuz jaitsi ondoren leun eta erosoki, malda beherantz ahoskatzen da, hartxintxarrezko pista batean amaitzen den zati harritsu eta deseroso batean. Egiaren omenez, esan behar dugu 2020ko abuztuaz geroztik makina sartu dutela pistan eta asko zabaldu dutela, harriak lurretik kenduz. Orain, bertatik, ikuspegi zoragarria ikusten da, Armintza eta bere portu dotorea gure oinetan dituela. Eta orain diot, zeren ikusmena kentzen zigun eukalipto-basoa moztu egin baitzuten 2019ko udan, eta berriro birlandatu. Bista zoragarriak izango ditugu zuhaitzak luze gabe berriro hazten diren arte.
Jaitsi ahala, aurrez aurre hartu, eta, inolako galerarik gabe, metalezko hesi bat zeharkatu, eta Arresi hotelaren atzealdeko hormatik igaro ondoren, hura inguratuz, Armintzako sarrerako biribilgunera iritsiko gara minutu gutxiren buruan, aparkaleku baten aurrean (ordubete eta 50 minutu).
Esan bezala, Gorlizera itzultzeko, ibilbidea luzeagoa eta zirkularragoa egin dezakegu, baina nahi dutenak Bizkaibusean itzul daitezke. Geltokia markesina baten ondoan dago, aparkalekuaren parean, portura jaisten den Armintzako kale nagusiaren sarreran. Autobusak daude ordu erdietan.
Baina, esan bezala, asmoa Gorlizera oinez itzultzea da, eta ibilbide zirkularra oinez egitea. Hiru ordu pasatxoan pauso alai eta geldialdirik gabe egin dezakegu. Geldialdiak eginez eta pausu lasaiagoetan, lau ordura irits gaitezke. Gaurko Armintza-Gorliz tartea beste ibilbide batzuetan errepikatuko dugun arren, merezi du zehaztea, inork ez dezan zalantzarik izan ibilbideaz.
Horretarako, Armintzako sarrerako biribilgunea gurutzatu besterik ez dugu egin behar, gure eskuinerantz ibiliz. Linea elektrikoko dorre bat ikusiko dugu, eta haren ondoan, errekaren ertzean, zuhaitzen azpian, zubitxo eder bat dago, GR 280aren marra gorri eta zuri nahasezinak dituena.
Gurutzatu, eta, gure eskuinaldean, baratzeen arteko bidezidor polit bat abiatzen da, alboko hesi batekin, berehala errepide batean amaitzen dena. Aurrera jarraitu behar dugu baserri eder batzuen aurretik pasatuz. Horrela, larreen artean oinez iritsiko gara, eta errekastoa gure eskuinera hartuta ia Armintza-Lemoiz errepide nagusira iritsiko gara, baina han bertan bidezidor bat hartuko dugu, gure ezkerretik abiatzen dena. Ondo zaindutako bideak egurrezko bi zubi txiki zeharkatzen ditu, eta baso autoktono batean sartzen da, haritz bikain batzuekin. Handik gutxira, beste errepide batera iritsiko gara, eta hortxe amaitzen da GR 280 bidearen bidea. Kilometro bat aurrerago, larreen eta baserri batzuen artean doan errepideak eskuinera biratzen du bidegurutze baten aurrean, eta herrirantz abiatzen da, Urizarrerantz, Urizarren garbitokiaren paretik haritz ikusgarri batzuen azpian igaroz.
Igoera irekian, berriz ere herri erdian aipatutako errepide orokorrera sartuko gara, eta, aurrez aurre, bi baserrietako hormen artean, auzo-errepide bat hartuko dugu, kilometro eta erdi inguru egin ondoren Berreaga auzoraino. Ez du galerarik, eta ikusiko dugu errepidea, hasieran igoera txiki batean, oilaskoen haztegi baten aurretik pasatzen dela.
Berreagara iritsiko gara, bidegurutze berri batera, eta ezkerrera egingo dugu Larrakoetxea landetxe eta jatetxearen aurrean. Metalezko hesiaren amaieran, metro batzuk aurrerago, gure eskuinera, oso interesgarria den senditxo bat abiatzen da, hainbat ibilbidetan erabiliko duguna, bai joaneko noranzkoan, bai itzulerako noranzkoan. Landarediaren artean kopetilun eta estuturik dagoen bide honek, zati harritsu batzuetan eta lokaztutako beste batzuetan, galerarik gabe uzten gaitu Saratxagako goialdean. Bidezidorraren ia amaierara iritsita, bat-batean ezkerretara jotzen du, eta ikusiko dugu hor bertan, gure eskuinetara, Gorlizko goialdean amaitzen den beste bide bat abiatzen dela. Bide hori beste ibilbide batean erabiliko dugu.
Guk jarraitzen dugun bidea ehunka metrotan utzi eta Saratxaga garagardotegiraino jaisten den pista zabal batean lurreratuko gara. Han bertan, eskuinetara, beste zuhaizti-bide eder bat hartuko dugu, ezkerrean alanbre-hesi bat duena. Handik minutu batzuetara, Ageo kalearen goialdean, Gorlizen. Handik Tribiñu Kaleraino jaitsi eta ezkerretara hartu txaluparen biribilgunera eta Ibarreta Plazara iristeko.
Ibilbide zirkular luze hau itxi dugu, ia hamabost km eta erdi ibiliz hiru ordu pasata. Nekatuta egongo gara. Indarrak berritzeko eta Gorlizko jatetxeren batean esertzeko garaia da berriz hidratatzeko edo jateko.
