6. ibilbidea
Pedro Pablo Uriartek argitaratutako ibilbidea “19 mendi-ibilaldi zirkularrak Gorlizetik”
Ikus ibilbidearen mapa Wikiloc-en
IBILBIDEAREN FITXA:
Zirkuituaren guztizko denbora: 3 ordu eta 20 minutu
Distantzia: 16,45 km
Metatutako desnibel positiboa: 446 metro
Zailtasuna: ertaina, bere luzeragatik
Ibilbide luze samarra da eta 450 metroko desnibel positiboa du, Ermua ingururaino igotzeari eta Etzandarrirako igoera txikiari dagokiona. Ibilbide biribil oso polita da, berezia ibilaldi luze samarrak egitera ohituta dauden mendizale eta ibiltarientzat, merezi duten ikuspegi ikusgarriekin, baina hiru orduko iraupena gainditzeagatik zailtasun ertain edo ertainekotzat jo daiteke.
Beti bezala irtengo gara Ibarreta plazatik. Handik, Gorlizeko Andra Mari Bidean dagoen ontzitxoaren biribilgunera igo, hura zeharkatu eta Tribiñu kaletik Ageo kaleraino iritsiko gara. Eskuinetara hartu eta kale horretan gora egingo dugu, herritik irten arte. Zementuzko pista zabal batean sartu eta gure eskuinetara dauden bi txaleten hormen aurretik igaroko gara, eta, pista gure ezkerrera biratzen denean, aurrera jarraituko dugu bidexka lau batean sartuz, belar artean, arteen adarren azpian eta gure eskuinaldean alanbrada bat duela, minutu gutxi batzuk barru Saratxaga garagardotegiraino eramango gaituena, izen bereko auzoan (15 minutu). Tarte honetan, Saratxagako baserrien gaineko bista ederrak ditugu eskuinera.
Txalet baten ondoan, garagardotegiaren aurrean, ezkerrera egingo dugu pista zabal harritsu eta apur bat gorakor bat hartzeko. Txakurren zaunkak etengabe gurekim egongo dira hesien atzean. Azken etxaldea gainditu eta zuzen jarraituko dugu. Arteen adarren tunelean sartzen den bidezidor batean sartuko gara. Laster bideak eskuinera egiten du bat-batean.
Honaino, gure ezkerretara, bidezidor bat iristen da, oso gutxi ibiltzen eta herriaren goiko aldetik igotzen den sastrakak ia ezkutatzen duena, Gorlizko biribilgunetik gertu, non Armintzarako errepide orokorra abiatzen den. Aukera hau 11. ibilbiderako utziko dugu.
Jarrai diezaiogun gaurko bideari. Minutu batzuez ibiliko gara zuhaitzen azpitik igotzen. Bide itxia da, tentea eta batzuetan lokaztua, nahiko iluna, baina zapaldua eta batere galdu gabea, oso ibilbide mendizalea eta bereziki erakargarria eta, nire ustez, ibiltzeko atsegina.
Tarte guzti hau, Ageo bidetik hasita, oso egokia da Gorlizko hirigunetik garagardotegietaraino eta, are gorago, Larrakoetxeraino joateko. Baina oinetako egokiak eraman behar dira, eta ez da gomendagarria mendian ibiltzen ohituta ez dauden pertsonentzat, Saratxaga garagardotegitik aurrera behintzat.
Orabille auzotik Andrakara doan errepidera irtengo gara (25 minutu). Ezkerrera biratu eta metro batzuetara Larrakoetxea landetxe eta jatetxeko lorategien hesia hasiko da.
Orain errepide zati bat dator. Larrakoetxearen sarreratik pasa eta Orabillera joango gara. Berehala beste errepide bat, baserri batzuen ondoan, gure eskuinera irteten da. Mungiako Berreaga auzoaren zati dira. Gorlizera itzuliko gara gero hortik, baina orain guk dakarkigun errepidetik jarraituko dugu, gure ezkerretara pixkat biratzen duena. Baserri baten banaketa-hormaren eta gure eskuinaldean dagoen finka baten hesiaren aurretik igaroko gara, eta ezkerrean ganadu-larre zabalak ikusiko ditugu, atzealdean baserri eder bat dutela.
Minutu batzuk geroago, jaitsiera labur baten ondoren, Gorliz-Arminza errepide nagusira iritsiko gara (35 minutu).
Iiristen garen tokiaren beste aldean, bi hormen artean, Fanoraino eramango gaituen errepidea abiatzen da. Lehen zatian, baserri eta txalet batzuen artean igarotzen da errepidea, horma garaiek isolatuta, eta bista kentzen dizkigutenak. Faobidean edo Fano bidean gaude.
Jarraitzen dugun errepideak, bi kilometro inguruan eta igoera oso diskretuan, Fanoraino jarraitzen du galerarik gabe. Eskuinerantz desbideratzeren bat dago, baztertu egiten duguna. Pixka batean, gure ezkerretara, ikuspegi zoragarri bat ikusiko dugu: Gorlizko badia, bere zabaltasun osoan.
Puntu honetara iritsita, argibide bat eman beharrean nago: errepide horretatik bertatik, Faobidetik, gutxi gorabehera bere erdian, eta Tiro Zelaia (tiro-zelaia) izeneko gune garbi batean, gure eskuinetara ate itxi zabal bat ikusiko dugu. Ate horretatik pista bat abiatzen da, Ermuatik Armintzara jaisteko pistaren hasieraraino, seinaleztapen-kartela dagoen lekuraino. Hau bide bikaina izango litzateke hemendik Ermuara askoz zuzenago igotzeko, baina esandakoa, atea, beheko sarbidea izango litzatekeena, karez eta kantoz itxita dago, eta Ermutik gertu dagoen goiko sarbidea hesituta dago (ikus Gorlizko udalerriko Mapa Topografiko eta Toponimiko ofiziala eta Bizkaiko Foru Aldundiaren inguruko ortoargazkia). Tira, benetako pena. Esan dudana, zelairako ateak.
Aurrekoari buruz penaz pentsatuz, gure bideari jarraituko diogu, eta zati honen azken zatian artadien azpitik joango gara. Artadi horiek nolabaiteko garaiera duten zuhaitzak dira, eta horietako askotan zartzaparrila zintzilikariak dituzte, artadi kantauriarrean ohikoak. Errepidez doan arren, estetikoki oso polita den zatia da.
Tarte batean, errepideak bihurgune bat egiten du eskuinera, Ermuara igotzeko biderik zuzenena, tradizionalena eta antzinakoena amaitzen den tokian, neska-mutilok duela berrogeita hamar eta hainbeste urte jarraitzen genuena (ikus 1. ibilbidea) (55 minutu). Merezi du puntu horretan pixka bat gelditzea, hemendik beste ikuspegi batetik ikusten den Gorlizko eta bertako badiako ikuspegi ederra urrunean miresteko.
Orain 1. ibilbidearen zati bat partekatuko dugu. 200 bat metrotan, gure eskuinera dagoen desbideratze batera iritsiko gara, zuhaitzen azpitik. Hamar minutu barru gailurretik gertu utziko gaituen bide ilun hori hartuko dugu. Poliki eta ahalegin handirik egin gabe igotzen hasiko gara, nahiz eta oinez ibiltzea apur bat deserosoa izan, bidearen harritasunagatik. Gune garbiago batera iritsiko gara, non kartel seinaleztatzaile bat dagoen (ordubete eta 5 minutu): aurrera joango bagina Armintzara joango ginateke (2. ibilbidean aipatu duguna), eta ezkerretara Ermua mendiko gailurrera joango gara.
Esan behar dugu bidearen erdira, gutxi gorabehera, arteen azpian eta gure ezkerraldean “kairn” bat dagoela (edo hobeto, bazegoen, norbaitek desagerrarazi duelako), eta arteen orbelak ia ikusten ez den eta erdi estalita dagoen senditxo baten hasiera adierazten digula, hasieran igoera handian eta gero arinago bihurtuz, bide normaletik paraleloan joanda, etxolaraino edo bunkerraino eramango gaituena, gailurretik metro batzuetara. Hori da Ermua mendira iristeko beste aukera bat. Nire ustez, tarte labur hau Gorliz inguratzen duten ibilbide guztietan basatiena eta ederrena da.
Merezi du baso artean pixka bat gelditzea, gure artadi kantauriar zoragarri eta nabarra miresteko, zorionez gaur egun nahiko osasuntsu baitago. Gure betebeharra da babestea.
Ermua edo Armintza seinaleztatzeko kartelaren aurrean gaudela, gure ezkerreko bidea hartuko dugu, Ermuako gailurrera doana, baina, adi, metro gutxi batzuk aurrerago, sastraken artean, hasieran iratze eta sastrakek ia estalita dagoen bide bat abiatzen dela ikusiko dugu, kostaldeko labarretara jaitsiera leunean doana. Bide horrek Etzandarrira eramango gaitu lehenik, eta Armintzara gero, beste jaitsiera batetik.
Hasieran, bideak, beti sasi ugarirekin bi aldeetan eta, batzuetan, eukalipto sastraken azpian, behera egiten du pixkanaka. Oso bide argia eta buztintsua da, urak landutako ildo sakonak dituena. Gune garbiago batera iritsiko gara eta itsaslabarraren ertzera hurbilduko gara (ordubete eta 20 min).
Merezi du pixka batean gelditzea paisaia miresteko. Ikuspegia ikusgarria da: gure Kantauri itsaso erraldoia eta Billao uhartea, bere eskuineko profilak, apur bat baino ikusten ez dena, eta Ermuaren gailurretik itsasora amiltzen diren itsaslabar berdeak ikusita. Gure atzean, Etzandarriko itsaslabar malkartsuak. Paisaia dardartia da, eta ezin ederragoa. Argazkiak egiteko eta gure kostaldeko paisaien edertasuna miresteko gune bereziki egokia.
Bidea, zabalagoa orain, emeki-emeki jaitsi eta eukalipto-basoan sartzen da. Baina hemen handik metro gutxira, ezkerretara, pinu bihurrien azpian, ia ikusezina den bidezidor txiki bat abiatzen da sastraka meharren artean. Sastraka mehar hori ia erabat estalita dago lursail estuan, eta batzuetan pinuen adarren azpian, 10 bat minututan, kostaldeko beste tontor batera eramaten gaitu, buzoi eta guzti. Eta hemendik ere, ia ibilbide osoan bezala, ikuspegia zoragarria da. Tontorraren ondo-ondoan pinu bakartiaren ale bitxi bat dago, goizen batek ondo inausi eta bere koparen azpian etzatera gonbidatzen duena. Esan dugun bezala, Etzandarriko gailurra da, 215 metroko garaierakoa, Lemoizko Mendi Taldeak jarritako postontzi txiki batean itsatsitako plaka batek adierazten duen bezala (hobeto esanda, adierazten zuela, plakatxoa askatu egin da eta postontzitxoa izenik gabe geratu da).
Paisaia pixka bat miretsi ondoren, bidera atzera egiten dugu landaredian ia ezabatuta edo ezkutatuta dagoen senditxo bihurritik berriz ere abiatu garen bide zabalera iritsi arte. Gure ezkerrerantz hartuko dugu.
Duela urte batzuk pista zabal bat zena alboko sastraketatik ixten ari da, eta jada bide bihurtu da, hasieran ia laua, berehala jaisten hasten dena beti eukalipto-baso baten (Eucaliptus Globulus) barruan ibiliz. Zuhaitz hau erraz ustiatzen da eta ez du hotzari eta izozteei aurre egiten; horregatik, oso ondo garatzen da kostaldeko lurretan. Nolabaiteko eztabaida dago bertako basoek lurra eta biofauna pobretzen ote dituzten, suteetarako erregai ona izanik. Zentzu horretan, gogora datozkit duela urte batzuk Galizian eta Portugalen izandako eukaliptalen sute ikaragarriak, lau pertsona hil baitziren Galizian eta hogeita hamasei Portugalen. Ez dakit zorionez edo zoritxarrez, baina argi dago gure kostaldeko mendiak eukaliptoz beteta daudela. Pertsonalki, eta iritzi pertsonal hutsa da, faltan botatzen ditut gure jatorrizko basoak, bertakoak, zoritxarrez gure kostaldetik galdu direnak.
Bidearen zati honen azken aldean, bidea harritsuagoa egiten da. Bihurgune handi batek, eskuinera beherantz doanak, zelai zabal eta belartsu batera garamatza, gure ezkerraldean ondo kontserbatutako borda handi bat duela. Aurreko ibilbide batean esan dugunez, duela urtebete oso mozketa zabala egin dute inguru horretan, eta paisaia erabat aldatu da. Eukalipto berriak hazi arte, noski.
Pixka bat aurrerago eta eskuinera doan bideari jarraituko diogu, hartxintxarrez tapizatutako pista batean sartzeko. Beste hamar minututan, Ermuaren beheranzko bidearen bidegurutzera sien dena eta igarotzen ari garen lekuan amaitzen dena.
Azpimarratu behar da aurreko puntura iritsi baino pixka bat lehenago, gure eskuinera goranzko bide bat abiatzen dela Bizkaira bueltako GR 123tik (GR ibilbideen kolore gorri eta zuri tradizionalak dituzten zutoin txikiz seinalatua), Ermua-Armintza jaitsiera klasikoaren beheko herenera ailegatzen dena, gutxi gorabehera.
Ermutik jaisten den bidearekin topo eginez gero, Armintzarako jaitsiera 2. ibilbidearen berdina da. Berehala Arresi hotelaren atzeko hormak inguratu eta Armintzan gaude (ordubete eta 55 min).
Herriko sarrerako aparkalekua zeharkatuko dugu. Dorre elektriko baten parean, gure eskuinetara, pixka bat, GR 280 (Uribe Kostakoa) jarraitzen du zubitxo eder eta txiki batean, erreka-ertzeko zuhaiztiaren azpian. Hemendik aurrera eta Berreaga auzoraino, GR hau jarraituko dugu. Bistakoa da nahi duen edo nekatu samar dagoen jendeak beti duela Bizkaibusen Gorlizera itzultzeko aukera; azken finean, bi orduko martxa egin dugu, eta jende askorentzat nahikoa da.
Baina gehiago nahi dugu, eta guk aurrera jarraitzen dugu. Hemendik aurrera, Gorlizeko itzulera eta 2. ibilbidearena berdinak izango dira. Zubitxoa zeharkatu bezain laster, gure eskuinera biratzen du bidezidorrak, zakurrak aske eramatea debekatzen duen kartel baten ondoan. Bide belartsu erakargarria baratze artean sartzen da, Gorliz – Armintza jeneraletik datorren eta auzoko baserriei zerbitzua ematen dien errepide batera minutu gutxiren buruan iritsi arte.
Errepide horretatik aurrerantz jarraitu eta hainbat baserri eta txaleten paretik pasatuko gara. Igoera txiki bat dago eta, jaitsieraren ondoren, errepidea eskuinerantz biratzen da, errepide jeneralaren bidean, baserri baten ondoan.
Bi errepideak elkartzen diren lekuan, hareharrizko bidexka horixka bat abiatzen da gure ezkerretara, eta 150 bat metroren ondoren, ibaiaren gaineko egurrezko zubi batean amaitzen da. Zubia zeharkatu eta bidea, lokatzik ez izateko hartxintxarrez ondo zainduta, zurezko zubitxo txikiago batera iristen da. Aurrera jarraitu, eta, handik gutxira, baso autoktono batean sartuko gara. Baso horrek itzala ematen dio gure ibilbideari, igoera eta jaitsiera txikiekin eta bertatik gustora ibiltzen da. Erreka, beti kantari, gure eskuinera gurekin batera doa.
Beste errepide batean elkartuko gara, hiltzen den leku bertan, baserri abandonatu baten ondoan (2 ordu eta 15 minutu). Larre eta baratzeen artean doan errepidetik jarraitu bidegurutze batera iritsi arte. Guk eskuinetara jarraituko dugu Lemoizko auzo nagusira, Urizar auzora, iritsi arte.
Herrira iritsi aurretik, Urizarreko garbitoki zahar baina berrituaren aurretik igaroko gara. Aldapa bat igo eta plazatxo baten erdian dagoen antzinako arte baten enbor hutsaren aurretik igaro ondoren, eta baserri batzuk atzean utzi ondoren, Armintzatik Andrakarako errepide nagusira iritsiko gara, herriaren erdian (2 ordu eta 30 minutu). Poste adierazle bat dago, GR kartelekin.
Gurutzatu eta beste errepide bat abiatzen da aurrez aurre. Beste errepide horrek, 15 edo 20 minutu geroago, larre artean eramango gaitu Berreaga auzoraino (2 ordu eta 50 minutu). Hemendik aurrera bidea ezagutzen dugu, gaurko ibilbidearen bueltatuz lehen zatitik Saratxagara eta Gorlizko hirigunera iritsi arte.
Urizarretik Berreagara doan errepide zati honetan, oilasko-etxalde baten aurretik igaroko gara, bertatik datorren kirats kiratsagatik ezagutuko ditugun bi baserriren ondoan. Txakur zaindariek zaunka egingo dute, zalantzarik gabe, gure bidean.
Berehala iritsiko gara Berreagako bidegurutzera, eta bertatik igaro gara gaur goizean. Ezkerrera biratu behar dugu Larrakoetxea landetxea eta bertako lorategiak gainditzeko. Hesi luzea amaitu eta metro batzuetara, eskuinera egingo dugu zuhaitzen azpiko senditxoan barrena, eta apur bat itxita egongo da, duela hiru ordu egin duguna ibilbidearen joanean.
Dakigun bezala, bide honek Saratxaga garagardotegiaren ondoan uzten gaitu eta goizeko bidezidorretik Ageo bidera iritsiko gara eta handik herriaren erdigunera. Ibarreta plazara itzuliko gara, gure abiapuntua, Tibiñu kaletik (3 ordu eta 20 minutu).
